Pogrzeb Powstańców Styczniowych – wnioski, refleksje, nadzieje

Data 22 listopada 2019 roku czyli pogrzeb Powstańców Styczniowych w Wilnie przejdzie do historii najnowszych dziejów narodów dawnej Rzeczpospolitej. Złotymi zgłoskami zapisze się zwłaszcza dla Białorusi i jej niezależnych, wolnych obywateli.

22 listopada do Wilna zjechali się przedstawiciele Białorusi, Ukrainy, Polski i Łotwy na uroczysty pogrzeb bohaterów Powstania Styczniowego z 1863 roku. Kiedy w 2017 r. na Górze Zamkowej znaleziono szczątki 17 osób, okazało się, że należą one do powstańców straconych na wileńskim placu Łukiskim. Pogrzebani zostali przez władze carskie w tajemnicy przed bliskimi i mieszkańcami miasta. W wyniku dalszych, szczegółówych prac wśród znalezionych były szczątki m. in Konstantego (Kastusia) Kalinowskiego i Zygmunta Sierakowskiego.

Polskę na oficjalnych uroczystościach reprezentowali politycy najwyższego szczebla. Do Wilna przyjechali prezydent Andrzej Duda, premier Mateusz Morawiecki i minister obrony Mariusz Błaszczak.

Czas na Białoruś

Oprócz wspomnianej polskiej delegacji do Wilna przyjechało mnóstwo ludzi. Oprócz gospodarzy Litwinów na ulicach litewskiej stolicy spotkać można było Polaków, widziałem także flagi Ukrainy, Izraela i Łotwy. Ilością wszystkich przyćmili jednak Białorusini. Była ich naprawdę ogromna ilość. Nie wiem czy były to setki czy tysiącę, ale wszechobecne biało – czerwone – białe flagi i zawołanie „Żywie Biełaruś” robiły wrażenie.

Będzie to miało na pewno znaczenie dla Białorusinów, ktorzy od lat nie zgadzają się z polityką prezydenta Łukaszenki. Przyłączam się do podsumowania zawartego w relacji TV Biełsat z Wilna z 22 listopada. Zgadzam się, że Białorusini wrócą z Wilna zbudowani i silniejsi. Podobnie zresztą jak wszyscy inni, którzy wybrali się na pogrzeb Powstańców Styczniowych.

Co ważne w trakcie całego wydarzenia nie słyszałem antyrosyjskich okrzyków ani przemówień. To ważne i znamienne. Wszyscy którzy przybyli na wydarzenie tym „spokojem” pokazali, że chca budować nowe relacje, nową tożsamość nie w kontrze do kogoś, tylko w oparciu o coś. Tym „czymś” może być np. hasło z czasów Powstania Styczniowego – „Wolni z Wolnymi, Równi z Równymi”, szacunek, zrozumienie i poczucie wolności i godności.

Uroczysty pogrzeb Powstańców Styczniowych ma także wielkie znaczenie dla odradzania się idei Rzeczpospolitej Wielu Narodów. W Wilnie dało się wyczuć prawdziwego ducha wspólnoty z dawnych czasów. Białorusi, Litwini, Łotysze, Polacy i Ukraińcy szli w jednym marszu, ramię w ramię, wspominając swoich wspólnych bohaterów. Oby na przelanej przez Kalinowskiego, Sierakowskiego i tysięcy innych bohaterów Powstania Styczniowego krwi, wyrosła nowa wspólnota. Wspólnota wielu narodów, wspólnota ludzi wolnych i równych, wolnych i równych narodów dawnej Rzeczpospolitej – nie Obojga, nie Trojga – lecz Wielu Narodów.

To właśnie o to bili się ponad 150 lat temu w Powstaniu Styczniowym.

Niezwykle symboliczne jest także miejsce gdzie złożone zostały szczątki Kalinowskiego, Sierakowskiego i pozostałych powstańców. Spoczęli oni w krypcie, tuż obok której znajduje pomnik Joachima Lelewela. To właśnie Lelewelowi przypisywane jest wymyślenie hasła „Za Wolność Naszą i Waszą”. Nie muszę chyba przypominać, że w Powstaniu Styczniowym walczono właśnie m. in. w imię tych wartości.

Przy okazji wspomnę o tym, że przyjacielem wspomnianego Sierakowskiego był Taras Szewczenko – ukraiński poeta narodowy. Dodam także jako mieszkaniec Białegostoku i Podlasia, że Konstanty (Kastuś) Kalinowski urodził się w Mostowlanach – właśnie na Podlasiu. Obecnie Mostowlany znajdują się tuż przy granicy z Białorusią.

Tak to nieustannie przeplatają się dzieje naszej wspólnej Rzeczpospolitej Wielu Narodów. Wierzę, że uroczysty pogrzeb Powstańców Styczniowych z dnia 22 listopada w Wilnie i to, że chociaż przez ten jeden dzień znowu byliśmy wielonarodową rodziną, zaprocentuje w przyszłości. Co więcej – po tym co widziałem w Wilnie, jestem przekonany, że tą nadzieję podzielają koledzy i koleżanki z Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy.

„WOLNYJA Z WOLNYMI, ROŬNYJA Z ROŬNYMI!”

Wolni z wolnymi, równi z równymi!

Ps. W Białymstoku znajduje się ulica Konstantego Kalinowskiego. Warto, aby w stolicy Podlasia pojawił się także pomnik/popiersie Kalinowskiego.

Radek Puśko